Subtypen

Zoveel mensen, zoveel soorten, zoveel gedragingen. Het zou vreemd zijn om te stellen dat een bepaald type altijd op dezelfde manier reageert. Om tot een verfijning in de verschillende types te komen heeft met besloten dat er drie soorten subtypen zijn. De subtypen vertegenwoordigen een verborgen gerichtheid van de aandacht van het type op drie primaire levensgebieden, te weten: zelfbehoud, sociale situaties en intieme situaties.

Net zoals eigenlijk alle negen enneagramtypen en alledrie de ontwikkelingsniveaus (zie buik, hart, hoofdtypen)  in ieder mens (latent) werkzaam zijn, zo geldt dat alledrie de subtypen dat ook zijn. Hierbij geldt echter dat één van deze subtypen veelal zal overheersen. De kennis van de subtypen is interessant voor diegenen die het enneagram nog dieper willen doorgronden.

Het intieme (affectieve) subtype komt voor uit ons instinct voor overleving van de soort.
Het sociale subtype komt voort uit ons instinct om in de groep te overleven.
Het zelfbehoudende subtype komt voort uit ons instinct om fysiek te overleven.

Het intieme subtype, ook genoemd 1-op-1 subtype
Intieme subtypen zijn onafgebroken op zoek naar intensiteit. Dat geldt voor intensiteit in mensen, maar ook in activiteiten. Intensiteit geeft hen energie en maakt hen enthousiast. Ze zijn gericht op intimiteit in 1-op-1 situaties en dromen over mensen die hen zouden kunnen complementeren. 

Hun aandacht en energie gaat uit naar kwesties die te maken hebben met intieme relaties, zoals het zich verbinden met anderen die speciaal voor hen zijn, seksuele intimiteit, aantrekkelijkheid, nabijheid, eenheid en verenigen.

Het sociale subtype
Sociale subtypen zijn gefocust op het handhaven van het gevoel van eigenwaarde dat ze ontlenen aan hun deelname in activiteiten met anderen. Ze willen het gevoel hebben ergens bij te horen en eraan mee te doen en houden van het gevoel om nodig te zijn in hun omgeving. Ze verkeren over het algemeen graag in het gezelschap van andere mensen en hebben veel sociale contacten.

Hun aandacht en energie gaat uit naar kwesties die te maken hebben met hun gemeenschap en groepslidmaatschap, zoals rol, status, maatschappelijke acceptatie, thuishoren, participatie en broederschap.

Het zelfbehoudende subtype
Zelfbehoudende subtypen zijn relatief eenvoudig te herkennen: ze zijn erg bezig met het verwerven en bewaren van lichamelijke veiligheid en comfort. Dit vertaalt zich veelal in een overheersende oriëntatie op voedsel, kleding, geld, de eigen woning en lichamelijke gezondheid. Ze zijn aards en praktisch.

Hun aandacht en energie gaan uit naar kwesties die te maken hebben met persoonlijke overleving, zoals veiligheid, geborgenheid, comfort, bescherming en toereikende bestaansmiddelen.


Het moge duidelijk zijn dat de subtypen die horen bij de verschillende enneagramtypen verschillend zijn. 

Affectief 1

“Gekwelde”;
Grote spanning tussen emotie en ratio;
Spanning tussen beheersing en lustaspect;
Minst beheerst;
Meest emotionele;
Veeleisend naar zelf/ander in de relatie, lijkt nooit extreem: ergert zich aan de partner;
Zoekt de ideale partner;

Lijkt emotioneel maar blijft argumenteren;
Als de relatie (1 op 1) goed is dan is het leven goed.

 

Sociaal 1

“intellectuele aristocraat”;
meest rationeel;
redenaar, argumenteren, logica, staven;
veeleisend naar zelf en ander op vlak van integriteit en competentie;
linguïstisch zeer sterk;
hoge verantwoordelijkheid;
beheerst zich vooral in beroepsleven;

bij frustratie op maatschappelijk vlak;
beminnelijk neerbuigend;
streven naar sociale integratie

Zelfbehoud 1

“eigenzinnige”;
meest hoogmoedige;
ergernis naar anderen;
identificeert zich met “ik weet wat juist is”;
rigide type 1;
kan koppig zijn, en hard, arrogant;
zeer gesloten type;
verbaal: kort;
non-verbaal afkeuring;

meest koele;

streven: lang gezond is leven

Affectief 2

“verstikkende geliefde”;
zeer emotioneel type in relaties;
neiging tot sentiment, drama;
geven, geven, geven;
verhuld: jij hebt mij nodig, jij moet mijn liefde ontvangen;

onderdrukking eigen behoefte en nood (is grootst bij dit subtype);

verstikkend naar belangrijke ander
persoonlijk contact is intens en diep;

minst rationeel, hebben het gevoel dat ze dom zijn;
neiging tot emotioneel chanteren en manipuleren door dramatisch het slachtoffer te spelen;

 

Sociaal 2

“barones”, “voorzitter”;
minst emotionele 2;
soms moeite met eigen tekortkomingen;
peoplemanager;
goede zorgdrager;
kan zich aura van belangrijkheid aanmeten;

vlotte prater;
ambitieus;

carrière is terrein in belangrijk zijn;

intellectueel beter;
meer groepsgericht;
kan moeilijk groep (bedrijf) loslaten = verstikkend;
wat kan ik betekenen voor de groep?

Zelfbehoud 2

“de generaal”;
meest fysieke type;
fysieke kracht;
stevige lichaamsbouw;
meest dominante 2;
zeer werklustig (zelf doen, actief) ;
kan claimend overkomen “ik ben belangrijk, dus jij moet mij geven”;
vaak: directief commando

Affectief 3

“de beste relaties”;
de beste relatie beogen;
accent op imago van de relatie;
ook: aandacht voor uiterlijk (affiniteit met kunst, goede smaak);
sentimenteel en romantisch;
onechtheid in gevoelens;
vaak: ontkenning van eigen pijn en behoefte;
veel minder emotioneel dan de 2. verwart zich soms met 4;
“design is money”;
minst uitgesproken 3;

minste zelfvertrouwende 3;
willen gezien worden;
onderkennen relatieprobleem is moeilijk, kan lang duren;

 

Sociaal 3

“de beste service”, de netwerker;
alle relaties kunnen van pas komen;
sociale praatjes;

inspelen op imago van de groep;
wij leveren beste kwaliteit/product;
marketing (strategisch);
meest rationeel;
strateeg/techneut i.v.m. effectiviteitvergroting;
“time is money”;
lijkt op 1 i.v.m. veeleisend naar zichzelf;

meer doelgericht maar flexibeler dan 1

Zelfbehoud 3

“de beste”;
prototype 3;
meer = beter;
materieel ingesteld;
beautyqueens (kleding, bril, merken, statussymbolen);
sterk competitief;
scoren;
eigen voordeel;
meest pochen ;
“sturend/opdringen”;

prototype 3;
offert anderen voor zijn doel;
meest fysiek actief

Affectief 4

“schaamte”;
versterking van de 4 aspecten: “er niet mogen zijn” gevoel;
laagste zelfbeeld;

meest introverte schaamte “het ergste is dat ik besta”;

komen slecht aan zichzelf toe;
voelen zich niet begerenswaardig;
confronterend;

honger naar liefde, maar deze wordt niet ontvangen (niet geloofd);

meest melancholische;

niet erg zichtbaar afwijzen;

wat mis gaat in relatie geven ze zichzelf de schuld;
offeren zich op voor kind of partner..

 

Sociaal 4

“vasthouden aan individualiteit”;
begaan met lijden van de wereld;

meer rationeel;
betoog voor verlossing;

intense praters, vasthoudend aan eigen individuele visie;
grootste individualiteit;
idealisme: zuiverheid / ongeschonden;

overtuigd van basale goedheid van de wereld;
hoogstaand esthetisch vermogen (Chrishna Muti);
blijven appelleren aan de problemen in de wereld

Zelfbehoud 4

“onverschrokken 4”;
afwijzing wordt door hen over zich afgeroepen;
fysiek uitdrukking geven aan zelfhaat: deze uit zich vaak in kunstexpressie, dans en muziek;

meest zelfdestructief. Extreem: suïcidaal;

lijken schaamteloos maar roepen schaamte en afwijzing over zich af;

samen met 8 meest (zichzelf) provocerend, bijvoorbeeld punk of zichzelf toetakelen (i.t.t. 9 die provoceert om een ander te kwetsen: Jacques Brel of Jimmy Hendrix)

Affectief 5

“onvoorwaardelijke toewijding”;
moeite met delen van de partner;
eist volledige toewijding (vaak onuitgesproken). In extrema: eenrichtingsverkeer;

grote hekel aan: bemoeizucht, ongevraagd indringen;
moeite met emotioneel engagement;

bezitsdrang (partner);
hij moet zijn verhaal kwijt als hij dat wil;
meest vriendelijke, meeste mimiek;
niet storen, vooral in relatie of bij eigen kinderen;

 

Sociaal 5

“totem” (devoot);
vaak: fanatiek / geobsedeerd door vak, idee;
verstrooide professor;
grote monoloog over vakgebied;
vaak: (spirituele) dwepers;
vrij rigide, vasthoudend;

“belief/systeem”;
vinden hun werk heilig;

meer dogmatisch dan type 1;
tunnelvisie;
religieuzen in kloosters

Zelfbehoud 5

“vrek”;
prototype 5;
meest gesloten;
wandelend mysterie;
materie voor zich houden (gierig);
terug getrokken (solist);
kan moeilijk samenwerken;
kluizenaar, kan dit ook goed;

meest gesloten;
vaak bleek

Affectief 6

“prinses”, sneeuwwitje;
zoekt/roept bescherming op of ontleent zekerheid aan de partner;
bewijsdrang: ik kan zonder / bescherm, steun mij;
aantrekken/afstoten;
extreem: achterdocht naar partner;

angst voor overgave;
moeite met gevoelens uiten=gevaarlijk;
meest kwetsbare 6; naïef, kinderlijk ,verwonderd;
zeer loyaal en attent;
rebels, speels met regels;
komen fragiel over;

in veilige situaties dan stoten ze af, om te bewijzen dat ze het zelf kunnen maar weten dit niet;
verwarring met type 4.

 

Sociaal 6

“plichtsbewust”;
verantwoordelijkheid/plicht;
meest rationele 6;
regels: afspraken geven zekerheid;
detaillist;
zoekt het bewijs: concreet/wetenschappelijk;
neurotisch: wet is wet;
ontkennen dit = stoerheid;

regelneef;

meeste commitment, gaat soms gevaarlijk ver;
meest zorgdragend (praktisch);

meest onrustig en gejaagd;
ambivalent: tegen regels en komen met nieuwe regels;
verwarring met type 9

Zelfbehoud 6

“contrafobische 6”;
vaak verward met acht;
wil gevaar voor zijn: testen voor het reëel is.;
Weinig mee op vakantie, gaan spanning aan. Extreem: zoekt gevaar op;
Roekeloos;
Super-macho;
Aanval is beste verdediging;
Fysieke conditie pose: stoer en sterk;
Kunnen aanvallen terwijl anderen nog niets doen;
Gebruiken snel geweld;
Vechters in hun jeugd;

Onderkent eigen angst niet;
Bang en toch doen om voor zichzelf het te bewijzen;
Komen moeilijk in contact met eigen gevoel

 

Affectief 7

“charmed charmer”;
De fantastische partner;
Valkuil: relatie met eigen geprojecteerde ideale ander onrealistisch, zijn dan snel verveeld;
Minst geaarde 7, dromer;
Romanticus;

De “onmogelijke liefde”;
Verliest zich in de ander;

naïef enthousiasme;
illusie/desillusie;
focus op potentieel;
in neurose: narcisme;

meest timide, geen groepsmensen;
kunnen eigen problemen vrolijk vertellen;

 

Sociaal 7

“Nieuwe visie verkondigers”;

meest rationeel;
goochelt met woorden;
weinig aandacht voor familie;

dweper met eigen nieuwe ideeën (soms naïef=in neurose);

verliest zich in enthousiasme voor het “ideaal”;
new-age denker;
oude paradigma’s afbreken;
“mooie prater”, veel kennis;
moeilijk te pakken;

verwarring met type 3 i.v.m. snelle info verwerking;
de 3 simplificeert en de 7 goochelt ermee.

 

Zelfbehoud 7

“Gladde aal” of “smart ass”;
einzelganger 7;
meest gesloten 7;

materiele wondermiddelen, soms health food, alles uitproberen;
techno design;
nieuwe dingen ontwikkelen;

emotionele afstandelijkheid het grootst;
“mijn naam is haas”;
extreem: kicks/ anarchist excentrieke leefstijl;
droomt van de (zijn) slag slaan.;

Slimme geweldloze oplichters

Affectief 8

“bezitterig”;
meest zachte type, blijft 8;
hebben emotioneel bewustzijn;
heerschappij vooral in relatie/gezin;
seksueel veeleisend (op zijn tijd);

bescherming van de partner/gezin door dik en dun (wie hen raakt, raakt mij maar ik mag hen wel raken);
gevat taalgebruik, gebruik van metaforen;
partner mag niet tegensputteren;

psychisch dreigend;
charmant aantrekkelijk;
zoeken in relatie tegenkracht ambivalent omdat ze vervolgens willen domineren;
gevoel voor kunst, muziek

 

Sociaal 8

“don” maffiabaas;
charismatisch leider;
kennis van zaken;
voort wat, hoort wat;
clanvorming;
“ik bescherm je” (jij moet mij dienen);
je moet me mijn gang laten gaan;

op mijn manier;
verbaal sterk;
delegeren mits je je vak kent;

crisismanager. Extreem: crisis creëren. ;
Zeer resultaatgericht. Één herkansing maar zeker geen 3;

Uitdagend provocerend zonder ruzie te maken;
Sluiten deals (Marlon Brando in The Godfather)

 

Zelfbehoud 8

“rots”;
fysiek zeer aanwezig;
minst verbale 8;
gesloten muur;
solist;
ad hoc beslissingen;
ik wil het nu!;
Continu zelf bezig zijn;
Vertalen snel naar zwakte van de ander. In extrema: psychopaten;

“tank”;
ook hard voor zichzelf;
krijgen conflicten wat volgens hen geen conflicten zijn, voelen dit ook niet.

Affectief 9

“fusie 9”, prototype 9;
verliest zich in de relatie;
ontleent eigen identiteit aan de partner
door, voor, in de ander;
meest moeite met eigen identiteit, criteria en voorkeur;
verlegen type, vriendelijk;
zeer inschikkelijk;
timide;
fusie is geen relatie, geeft verwarring. Relatie is tussen afzonderlijke delen;
leren inpassen i.p.v. aanpassen

 

Sociaal 9

“diplomaat”;
workaholic;
verliest zich in het werk/bedrijf, sociaal gebeuren;
totale inzet voor job;

kan door het werk geleefd worden;
diplomatiek, assertieve rol in conflict;
iedereen is even belangrijk;
wat ik doe telt niet mee, als het maar bijdraagt aan de gezelligheid;
vlotte prater;

deel uitmaken van groep is belangrijk, liefst in gemoedelijke omgeving;
lijm van de groep, people manager

 

Zelfbehoud 9

“smulpaap”;
fysieke gemakzucht, lamme goedzak;
hoogste zelfbewustzijn;
diplomatiek aan boord leggen van eigen voorkeur, belang;

verregaand naïef (sergeant Garcia van Zorro)