Beschrijving

Ennea staat voor negen. Grammos staat voor model. Samen vormen ze het woord "Enneagram". Het enneagram is een model wat negen inzichten, basisgedragingen beschrijft. De stelling is dat elk mens zich zal herkennen in een van de basisgedragingen met alle bijbehorende typeringen en eigenschappen.

Als iemand geboren wordt heeft hij een "eigen" karakter. Dit karakter wordt door de opvoeding (ouders, omgeving, school) overgoten met allerlei papjes waardoor we bepaalde overlevingsstrategieën ontwikkelen die een onderdeel van ons karakter lijken te worden. Zodra iemand in een gestresste situatie belandt kunnen deze overlevingsstrategieën zich manifesteren. Deze strategieën zijn te bundelen in negen typen. Geen van deze typen is beter, knapper of slechter dan één van de anderen. 

Door inzicht te krijgen in deze strategieën, "waarom reageer ik op een bepaald moment op een bepaalde manier" of "waarom loop ik telkens tegen bepaalde conflictsituaties aan", kunnen we het onszelf wat eenvoudiger maken. Want zoals wij op onze zo "eigen" manier reageren, zo zal een ander met zijn eigen overlevingsstrategieën weer primair op jou reageren en op die manier kan onbegrip en wrijving ontstaan. Aan de andere kant kunnen er prachtige aanvullende combinaties van types worden gemaakt, kan aan teamvorming een nog betere invulling worden gegeven door gebruik te maken van een ieders type.

Het model van Riso & Hudson gaat er van uit dat in één type negen lagen van "gezondheid" te identificeren zijn. Dit maakt het werken met het enneagram dynamisch en geeft tevens aan dat als een type gezond is hij/of zij moeilijker te typeren is. Zodra een type middelmatig tot ongezond is, is het eenvoudiger om het type te ontdekken. Op dit niveau worden de kwaliteiten nauwelijks nog gebruikt en heerst er een laag niveau van emotionele eerlijkheid, openheid en vertrouwen. Door middel van bestudering van je eigen type, door te gaan herkennen wat je stresspunt en je groeipunt is, kan je leren je valkuilen te herkennen; deze herkenning kan ervoor zorgen dat je gaat groeien binnen je eigen type, dat je je kwaliteiten (weer) gaat ontwikkelen.

Er zijn diverse webpagina's over het enneagram. Wat het betekent en wat je er mee kan doen. De ene pagina is erg ingewikkeld, de ander commercieel en weer een volgende pagina beknopt. Deze pagina is niet bedoeld om iets nieuws te ontdekken of om een eigen mening te verkondigen maar om een begrijpelijk overzicht te verkrijgen.

Hoe anderen het Enneagram beschrijven

Er zijn theorieën (Riso & Hudson) die de typen negen niveaus onderscheiden binnen het zelfbewustzijn. Gezond betekent een goede zelfkennis en zelfbewustzijn. Ongezond betekent vrijwel geen zelfbewustzijn. De ongezonde kant van de typen treedt alleen op bij extreme langdurige spanning of stress.

Wij hebben alle typen in ons. Als je je goed voelt, ontspannen bent en alles gaat zoals het gaat en je bent gelukkig en tevreden (in flow) dan zul je jezelf in meerdere typen van het enneagram herkennen.

Op het moment dat er spanning ontstaat en je energie omlaag gaat dan val je echter terug op de eigenschappen van een van de onderstaande typen. Neemt de spanning toe dan zul je de meer ongezonde eigenschappen en kwaliteiten van je type laten zien.

De kennis van het enneagram over de negen typen sluit naadloos aan bij een breed gebied van het hedendaags psychologisch denken. Het enneagram is echter één van de weinige persoonlijkheidsmodellen die zich niet zozeer met pathologie (cognitief gedrag) bezighouden, maar met het gedrag op een normaal of hoger niveau van bewustzijn. Volgens het enneagram is het ene type niet beter dan het andere type. Elk type heeft eigenschappen die zeer doeltreffend kunnen zijn.

In alle typen zien we iets van onszelf terug. We hoeven geen type Negen te zijn om in de bezigheden van een dierbare op te gaan, en we hoeven geen type Vier te zijn om iemands pijn te kunnen delen. Elk van deze reacties is zinvol en normaal.

In relaties met anderen wordt duidelijk hoe we van elkaar kunnen verschillen. Ieder van ons vertelt een ander verhaal, en toch vertellen we allemaal de waarheid. We ervaren ons leven vanuit onze eigen levensvisie, en we hebben vaak niet door dat we bevooroordeeld zijn. Het enneagram geeft ons de mogelijkheid de wereld vanuit de levensvisie van anderen te zien, en zo kunnen we ontdekken dat elk type vanuit zijn of haar levensvisie de waarheid ziet.

De kracht van het enneagram ligt in een groeiend zelf inzicht. Het waarnemen van onze eigen patronen helpt ons om beter gebruik te maken van onze kwaliteiten en talenten. Bovendien kunnen we dankzij het enneagram effectiever en succesvoller met anderen omgaan door in te spelen op hun type.

De schrijver van het boek "Het ware enneagram" beschrijft het enneagram als volgt: Het enneagram is een krachtig en dynamisch persoonlijkheidssysteem dat negen duidelijk herkenbare en fundamenteel verschillende patronen van denken, voelen en handelen beschrijft. Elk van de negen patronen is gebaseerd op een specifiek waarnemingsfilter. Dit filter bepaalt waaraan jij aandacht besteed en waarop je je energie richt. Aan elk van de negen patronen ligt een plan, of overtuiging, ten grondslag met betrekking tot wat je nodig hebt om te kunnen overleven en tevreden te zijn in het leven.
Ieder van ons heeft een van de negen patronen ontwikkeld om een bepaald aspect van ons zelf te beschermen dat zich bedreigd voelde tijdens de ontwikkeling van de persoonlijkheid. Tijdens het ontdekken van je enneagram-persoonlijkheid zul je meer te weten komen over je oorspronkelijke hele zelf. Je zult ook de onbewuste drijfveren beter begrijpen die achter je doen en laten zitten. Het ontdekken van je enneagram-persoonlijkheidstype kan je helpen te leren hoe je een positieve verandering teweeg kunt brengen in je leven. Het kan je helpen de manier te veranderen waarop je met jezelf en anderen omgaat en je krijgt een beter begrip van de omstandigheden en kwesties waarmee je geconfronteerd wordt.